Πνευματικά δικαιώματα ή πνευματική ελευθερία; Gama ta!

Κακουριώτης Σ.

Ως «μεγάλη επιτυχία» και το «πρώτο δυνατό χτύπημα στον ελληνικό χώρο κατά της πειρατείας σε ψηφιακό περιβάλλον» χαρακτήρισαν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, αστυνομία και οργανισμοί προστασίας «πνευματικών δικαιωμάτων», τη σύλληψη, τις προηγούμενες ημέρες, έξι ανθρώπων και τη φίμωση του δημοφιλέστερου ελληνικού διαδικτυακού χώρου που διευκόλυνε χρήστες να ανταλλάσουν μεταξύ τους ψηφιακά αρχεία, του gamato.info (αλλά και την τρομοκράτηση ανάλογων ιστότοπων, που επέβαλλαν στον εαυτό τους «σιγή ασυρμάτου», προσωρινά ελπίζουμε).


Δεν θα σταθούμε τόσο στη νομική πλευρά του ζητήματος (που το πιθανότερο είναι να οδηγήσει στην αθώωσή τους) ή στα, πιθανόν εσκεμμένα, ψεύδη που περιέχονται στην ανακοίνωση της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ο στοιχειώδης γνώστης της τεχνολογίας των torrents καγχάζει διαβάζοντας ότι οι κατηγορούμενοι «ανέβαζαν» ή «διακινούσαν» «παράνομο ψηφιακό υλικό»: τίποτε παρόμοιο δεν φιλοξενούσε η ιστοσελίδα, το «παράνομο υλικό» παρέμενε και παραμένει στα pc των χρηστών εκείνων που ήθελαν και θέλουν να το μοιράζονται ελεύθερα με άλλους).
Αυτό που κάνει την υπόθεση πραγματικά σημαντική είναι το ότι είναι η πρώτη μάχη που καλούνται να δώσουν επί ελληνικού «εδάφους» οι φίλοι της ελευθερίας.
Τα αποκαλούμενα «πνευματικά δικαιώματα» και η διαμάχη που έχει ξεσπάσει γύρω από αυτά αποκτά σταδιακά μια κεντρική θέση στη διεθνή ατζέντα, με τις ΗΠΑ να προωθούν, εν κρυπτώ και παραβύστω, όπως διαβάζουμε στα Νέα του Σαββάτου, μια διεθνή συνθήκη «κατά της πλαστογραφίας», ουσιαστικά για τον έλεγχο της διακίνησης ψηφιακού υλικού. Είναι η ίδια χώρα που πρωτοστατεί στην επιμήκυνση του χρόνου ισχύος των «πνευματικών δικαιωμάτων» (που φτάνει τα... 95 χρόνια!) με συρρίκνωση, παράλληλα, του ποσοστού των δικαιωμάτων των δημιουργών.
Την ίδια στιγμή, οι «απώλειες» των εταιρειών από την ελεύθερη διακίνηση υλικού στο Διαδίκτυο παρουσιάζονται επίτηδες «φουσκωμένες». Ένα δισ. την τελευταία επταετία τις υπολογίζουν για την Ελλάδα. Μόνο που είναι απόλυτα βέβαιο πως ένα πολύ-πολύ μικρό ποσοστό από αυτό το δισ. θα κατέληγε στις τσέπες των ενδιαφερομένων αν οι χρήστες ήσαν υποχρεωμένοι να πληρώσουν, π.χ., 20 ή 30 ευρώ για ένα cd πρακτικά μηδενικού κόστους. Κι αυτό γιατί το downloading είναι σαν την γευσιγνωσία: δοκιμάζοντας μια πηρουνιά δεν σημαίνει ότι θα φας υποχρεωτικά ολόκληρο το πιάτο!
«Και με τα δικαιώματα των δημιουργών τι γίνεται;» θα αντιτείνει κάποιος. «Η δουλειά τους δεν πρέπει να αμείβεται;» Ασφαλώς, αρκεί να μην επιδιώκουν να αποκαταστήσουν και τα... τρισέγγονά τους. Κάλλιστα θα μπορούσε να ενσωματωθεί ένα μικρό ποσοστό στην τιμή των ηλεκτρονικών υπολογιστών ή της παροχής σύνδεσης στο Διαδίκτυο, όπως ήδη γίνεται με τα βιβλία.
Ας μην γελιόμαστε. Κανέναν δεν τον έπιασε ο πόνος για τους δημιουργούς. Το πραγματικό διακύβευμα αφορά κυρίως το λογισμικό που διακινείται ελεύθερα στο Ίντερνετ και δευτερευόντως την αμερικανική μουσική και κινηματογραφική βιομηχανία. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια μάχη για τον έλεγχο των παραγωγικών μέσων του (εγγύς) μέλλοντος ή, επί το μαρξιστικότερον, μια μάχη όπου οι (κομμουνιστικές, κατά κυριολεξίαν) ανάγκες και παραγωγικά μέσα της νέας οικονομίας της γνώσης ασφυκτιούν μέσα στις παραγωγικές σχέσεις του σήμερα.
Μια μάχη της πνευματικής ελευθερίας απέναντι στα πνευματικά δικαιώματα...