Το
να ονομάσεις μια μεταλλευτική εταιρία από μια ματοβαμμένη ουτοπία των
κονκισταδόρες είναι ίσως η πιο αποτυχημένη ιδέα από την εποχή του «Γραφείον
Ευρέσεως Εργασίας ΄το Άουσβιτς΄». ΄Η μήπως όχι;
Του Πρόδρομου Σεϊτανίδη
Προσπαθώ με το φτωχό μου το μυαλό να καταλάβω ποιός φωστήρας έδωσε στην Eldorado Gold το όνομά της. Αντιγράφω από την ιστοσελίδα της: «Η Eldorado Gold, εταιρεία μεσαίου μεγέθους και χαμηλού κόστους που δραστηριοποιείται στο μεταλλευτικό/μεταλλουργικό κλάδο χρυσού σε Τουρκία, Κίνα, Ελλάδα, Βραζιλία και Ρουμανία, διαθέτει πέντε ενεργά μεταλλεία και αρκετά σε αναπτυξιακό ή/και κατασκευαστικό στάδιο». Εντάξει, δηλαδή, παντού εκτός από τον Καναδά, όπου είναι η έδρα της. Και φαντάζομαι τους ιδρυτές τους να σπάνε το κεφάλι τους, προκειμένου να βρουν ένα όνομα, κατάλληλο να προσελκύσει επενδυτές.
«Ελντοράντο, θα την ονομάσουμε, Τζιμ!»
«Μα τι λες, Τζακ; Το Ελ Ντοράντο ήταν ένας μύθος, που πίστεψαν οι Ισπανοί Κονκισταδόρες, για μια πόλη ντυμένη στο χρυσάφι, εξαιτίας της οποίας έκαναν δεκάδες αποστολές στη ζούγκλα, μάτωσαν, πέθαναν, έσφαξαν χιλιάδες ιθαγενείς και δεν βρήκαν τίποτε! Και ο μύθος εδώ και 400 χρόνια όλο και επανέρχεται στην ποίηση, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, ακόμα και τα βιντεοπαιχνίδια.»
«Ακριβώς γι΄ αυτό, Τζιμ. Ακριβώς γι΄ αυτό. “ΕλΝτοράντο”, έκλεισε!»
Προτού το Ελντοράντο γίνει πόλη-φάντασμα στα μυαλά των λιμασμένων Κονκισταδόρες, η πρώτη περιγραφή του «Χρυσοποίκιλτου» (αυτό σημαίνει η λέξη στα ισπανικά) αφορούσε έναν αρχηγό των Μουίσκα, φυλής που έζησε στις οροσειρές της σημερινής Κολομβίας. Έκπληκτοι οι πεινάλες Ισπανοί άκουσαν την περιγραφή της τελετής ανάρρησης στο θρόνο του φύλαρχου: ο τρανός πολεμιστής γυμνώθηκε από τα ρούχα του, πασαλείφτηκε με λάσπη, πάνω στην οποία οι υποτελείς του τού κόλλησαν ψήγματα και φύλλα χρυσού. Μετά, ολόχρυσος, ανέβηκε σε μια σχεδία επίσης χρυσή, φορτωμένη με χρυσά σκεύη και έκανε μια βόλτα στην ορεινή λίμνη της επικράτειάς του, για να τον δουν όλοι οι υπήκοοι, που ήταν συγκεντρωμένοι στις όχθες της. Στη φωτογραφία μπορείτε να δείτε μικρή αναπαράσταση της μυθικής σχεδίας από το μουσείο της Μπογκοτά, Κολομβίας. Προφανώς πρόκειται για μια αλληγορία του Ήλιου αλλά οι Ισπανοί τα άκουγαν και τους έτρεχαν τα σάλια.
Το 1541 ο Φρανσίσκο Ορεγιάνα και ο Γκονσάλο Πιζάρο (μικρότερος αδελφός του Κονκισταδόρ αρχηγού Φρανσίσκο Πιζάρο, κατακτητή της αυτοκρατορίας των Ίνκας) ξεκίνησαν από το Κίτο του Περού, σε αναζήτηση της μυθικής πρωτεύουσας του χρυσοποίκιλτου αρχηγού. Ο Γκονσάλο ήταν ένας από τους πιο διεφθαρμένους και βάναυσους κονκισταδόρες, πολύ χειρότερος ακόμη κι απ΄ τα αδέλφια του. Και ο Ορεγιάνα, σίγουρα, δεν ήταν καμια μητέρα Τερέζα. Παρότι διέσχισαν ολόκληρο το λεκανοπέδιο του Αμαζονίου, δεν βρήκαν πουθενά αυτή τη μυθική πόλη, όπου οι πολύτιμοι λίθοι και το χρυσάφι αφθονούσαν όσο οι πέτρες και τα βότσαλα. Εκτός από το Ελντοράντο, αναζητούσαν και τη μυθική «Χώρα της Κανέλλας», άλλη ουτοπία κι αυτή, καθώς δεν είχαν ακόμη καταλάβει ότι η πολύτιμη κανέλλα φύεται δύο ηπείρους ανατολικότερα, ούτε είχαν πάρει πρέφα ότι βρίσκονται σε άλλη ήπειρο.
Όμως η δίψα για χρυσάφι δεν έσβησε. Πενήντα χρόνια μετά τους Ισπανούς, δοκίμασε την τύχη του ο μεγάλος Άγγλος εξερευνητής Σερ Γουόλτερ Ράιλι. Εις μάτην, φυσικά. Δεν αποθαρρύνθηκε και το 1617 ξαναγύρισε, μαζί με το γιο του, ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη με τους Ισπανούς. Επιστρέφοντας, ο Ράιλι κατέληξε κι ο ίδιος στο κούτσουρο του δήμιου, καταδικασμένος για ανυπακοή, καθώς ο βασιλιάς της Αγγλίας δεν ήθελε φασαρίες με τους πανίσχυρους Ισπανούς.
Παρότι ο καθένας εύρισκε το Ελντοράντο που του άξιζε, περισσότερο απ΄ όλους την πλήρωναν οι ιθαγενείς. Είτε γιατί είχαν συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους, επειδή δεν βρέθηκε η πολυπόθητη πόλη που τους έλεγαν, είτε γιατί δεν είχαν συνεργαστεί καθώς απλούστατα δεν ήξεραν για τι μιλούσαν οι πάνοπλοι ξένοι. Σας φέρνει στο νου τυχόν ομοιότητες με οικείες καταστάσεις;
Μετά την αποτυχία και του Ράιλι, η ευρωπαϊκή φαντασία άναψε για τα καλά. Και -μέσω αυτής- και η βορειοαμερικάνικη. Από τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και τον Γιόζεφ Κόνραντ μέχρι το Χόλιγουντ, με τον Τζον Γουέιν και το Ρόμπερτ Μίτσαμε, και πιο πρόσφατα το Βέρνερ Χέρτσογκ, με το «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού», όλοι καταπιάστηκαν με το άπιαστο όραμα του Ελ Ντοράντο κι έβγαλαν και κάποια φράγκα από δαύτο. Στην εποχή της αναζήτησης του χρυσού, στις δυτικές ΗΠΑ, χρωστάει το όνομά της και η κομητεία Ελντοράντο της Καλιφόρνια, 19 πόλεις στις ΗΠΑ, τρεις στη Βραζιλία, από δύο στον Καναδά και την Κολομβία κι από μια στην Αυστραλία, το Μεχικό, το Περού, το Πόρτο Ρίκο, τη Βενεζουέλα και τη Ζιμπάμπουε. Με τον ίδιο τίτλο έχουνε γυριστεί καμιά δεκαριά ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, ενώ υπάρχουν και αρκετά συγκροτήματα ή σκέτα άλμπουμ μουσικής. Κι ας μη μετρήσουμε καν πόσα ξενοδοχεία και πολυτελή θέρετρα φέρουν αυτό το όνομα!
Φαίνεται, λοιπόν, πως ο υποθετικός «Τζακ» του φανταστικού διαλόγου, που παραθέσαμε στην αρχή, είχε απόλυτο δίκιο: το όνομα «Ελντοράντο» είναι αληθινό χρυσωρυχείο. Άλλωστε, πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το ότι ήδη η Eldorado Gold, χωρίς να έχει εξορύξει ένα δράμι χρυσό στη Χαλκιδική, έχει βγάλει ένα σκασμό λεφτά από τις αγοραπωλησίες μετοχών στο χρηματιστήριο του Τορόντο, τις επενδύσεις της JP Morgan και Goldman Sachs και φυσικά τις επιχορηγήσεις της πάντα γενναιόδωρης ελληνικής κυβέρνησης;
Προσπαθώ με το φτωχό μου το μυαλό να καταλάβω ποιός φωστήρας έδωσε στην Eldorado Gold το όνομά της. Αντιγράφω από την ιστοσελίδα της: «Η Eldorado Gold, εταιρεία μεσαίου μεγέθους και χαμηλού κόστους που δραστηριοποιείται στο μεταλλευτικό/μεταλλουργικό κλάδο χρυσού σε Τουρκία, Κίνα, Ελλάδα, Βραζιλία και Ρουμανία, διαθέτει πέντε ενεργά μεταλλεία και αρκετά σε αναπτυξιακό ή/και κατασκευαστικό στάδιο». Εντάξει, δηλαδή, παντού εκτός από τον Καναδά, όπου είναι η έδρα της. Και φαντάζομαι τους ιδρυτές τους να σπάνε το κεφάλι τους, προκειμένου να βρουν ένα όνομα, κατάλληλο να προσελκύσει επενδυτές.
«Ελντοράντο, θα την ονομάσουμε, Τζιμ!»
«Μα τι λες, Τζακ; Το Ελ Ντοράντο ήταν ένας μύθος, που πίστεψαν οι Ισπανοί Κονκισταδόρες, για μια πόλη ντυμένη στο χρυσάφι, εξαιτίας της οποίας έκαναν δεκάδες αποστολές στη ζούγκλα, μάτωσαν, πέθαναν, έσφαξαν χιλιάδες ιθαγενείς και δεν βρήκαν τίποτε! Και ο μύθος εδώ και 400 χρόνια όλο και επανέρχεται στην ποίηση, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, ακόμα και τα βιντεοπαιχνίδια.»
«Ακριβώς γι΄ αυτό, Τζιμ. Ακριβώς γι΄ αυτό. “ΕλΝτοράντο”, έκλεισε!»
Προτού το Ελντοράντο γίνει πόλη-φάντασμα στα μυαλά των λιμασμένων Κονκισταδόρες, η πρώτη περιγραφή του «Χρυσοποίκιλτου» (αυτό σημαίνει η λέξη στα ισπανικά) αφορούσε έναν αρχηγό των Μουίσκα, φυλής που έζησε στις οροσειρές της σημερινής Κολομβίας. Έκπληκτοι οι πεινάλες Ισπανοί άκουσαν την περιγραφή της τελετής ανάρρησης στο θρόνο του φύλαρχου: ο τρανός πολεμιστής γυμνώθηκε από τα ρούχα του, πασαλείφτηκε με λάσπη, πάνω στην οποία οι υποτελείς του τού κόλλησαν ψήγματα και φύλλα χρυσού. Μετά, ολόχρυσος, ανέβηκε σε μια σχεδία επίσης χρυσή, φορτωμένη με χρυσά σκεύη και έκανε μια βόλτα στην ορεινή λίμνη της επικράτειάς του, για να τον δουν όλοι οι υπήκοοι, που ήταν συγκεντρωμένοι στις όχθες της. Στη φωτογραφία μπορείτε να δείτε μικρή αναπαράσταση της μυθικής σχεδίας από το μουσείο της Μπογκοτά, Κολομβίας. Προφανώς πρόκειται για μια αλληγορία του Ήλιου αλλά οι Ισπανοί τα άκουγαν και τους έτρεχαν τα σάλια.
Το 1541 ο Φρανσίσκο Ορεγιάνα και ο Γκονσάλο Πιζάρο (μικρότερος αδελφός του Κονκισταδόρ αρχηγού Φρανσίσκο Πιζάρο, κατακτητή της αυτοκρατορίας των Ίνκας) ξεκίνησαν από το Κίτο του Περού, σε αναζήτηση της μυθικής πρωτεύουσας του χρυσοποίκιλτου αρχηγού. Ο Γκονσάλο ήταν ένας από τους πιο διεφθαρμένους και βάναυσους κονκισταδόρες, πολύ χειρότερος ακόμη κι απ΄ τα αδέλφια του. Και ο Ορεγιάνα, σίγουρα, δεν ήταν καμια μητέρα Τερέζα. Παρότι διέσχισαν ολόκληρο το λεκανοπέδιο του Αμαζονίου, δεν βρήκαν πουθενά αυτή τη μυθική πόλη, όπου οι πολύτιμοι λίθοι και το χρυσάφι αφθονούσαν όσο οι πέτρες και τα βότσαλα. Εκτός από το Ελντοράντο, αναζητούσαν και τη μυθική «Χώρα της Κανέλλας», άλλη ουτοπία κι αυτή, καθώς δεν είχαν ακόμη καταλάβει ότι η πολύτιμη κανέλλα φύεται δύο ηπείρους ανατολικότερα, ούτε είχαν πάρει πρέφα ότι βρίσκονται σε άλλη ήπειρο.
Όμως η δίψα για χρυσάφι δεν έσβησε. Πενήντα χρόνια μετά τους Ισπανούς, δοκίμασε την τύχη του ο μεγάλος Άγγλος εξερευνητής Σερ Γουόλτερ Ράιλι. Εις μάτην, φυσικά. Δεν αποθαρρύνθηκε και το 1617 ξαναγύρισε, μαζί με το γιο του, ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη με τους Ισπανούς. Επιστρέφοντας, ο Ράιλι κατέληξε κι ο ίδιος στο κούτσουρο του δήμιου, καταδικασμένος για ανυπακοή, καθώς ο βασιλιάς της Αγγλίας δεν ήθελε φασαρίες με τους πανίσχυρους Ισπανούς.
Παρότι ο καθένας εύρισκε το Ελντοράντο που του άξιζε, περισσότερο απ΄ όλους την πλήρωναν οι ιθαγενείς. Είτε γιατί είχαν συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους, επειδή δεν βρέθηκε η πολυπόθητη πόλη που τους έλεγαν, είτε γιατί δεν είχαν συνεργαστεί καθώς απλούστατα δεν ήξεραν για τι μιλούσαν οι πάνοπλοι ξένοι. Σας φέρνει στο νου τυχόν ομοιότητες με οικείες καταστάσεις;
Μετά την αποτυχία και του Ράιλι, η ευρωπαϊκή φαντασία άναψε για τα καλά. Και -μέσω αυτής- και η βορειοαμερικάνικη. Από τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και τον Γιόζεφ Κόνραντ μέχρι το Χόλιγουντ, με τον Τζον Γουέιν και το Ρόμπερτ Μίτσαμε, και πιο πρόσφατα το Βέρνερ Χέρτσογκ, με το «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού», όλοι καταπιάστηκαν με το άπιαστο όραμα του Ελ Ντοράντο κι έβγαλαν και κάποια φράγκα από δαύτο. Στην εποχή της αναζήτησης του χρυσού, στις δυτικές ΗΠΑ, χρωστάει το όνομά της και η κομητεία Ελντοράντο της Καλιφόρνια, 19 πόλεις στις ΗΠΑ, τρεις στη Βραζιλία, από δύο στον Καναδά και την Κολομβία κι από μια στην Αυστραλία, το Μεχικό, το Περού, το Πόρτο Ρίκο, τη Βενεζουέλα και τη Ζιμπάμπουε. Με τον ίδιο τίτλο έχουνε γυριστεί καμιά δεκαριά ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, ενώ υπάρχουν και αρκετά συγκροτήματα ή σκέτα άλμπουμ μουσικής. Κι ας μη μετρήσουμε καν πόσα ξενοδοχεία και πολυτελή θέρετρα φέρουν αυτό το όνομα!
Φαίνεται, λοιπόν, πως ο υποθετικός «Τζακ» του φανταστικού διαλόγου, που παραθέσαμε στην αρχή, είχε απόλυτο δίκιο: το όνομα «Ελντοράντο» είναι αληθινό χρυσωρυχείο. Άλλωστε, πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το ότι ήδη η Eldorado Gold, χωρίς να έχει εξορύξει ένα δράμι χρυσό στη Χαλκιδική, έχει βγάλει ένα σκασμό λεφτά από τις αγοραπωλησίες μετοχών στο χρηματιστήριο του Τορόντο, τις επενδύσεις της JP Morgan και Goldman Sachs και φυσικά τις επιχορηγήσεις της πάντα γενναιόδωρης ελληνικής κυβέρνησης;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου