Είμαι αναρχοπατριώτισσα!

Έψαξα στο διαδίκτυο να βρω αν υπάρχει ο όρος "αναρχοπατριωτισμός" και δεν βρήκα τίποτα. Ας δούμε τα δυο συνθετικά της λέξης: Αναρχισμός, Πατριωτισμός. 

Ο Αναρχισμός νοείται ως μια αντίληψη του κόσμου που δεν αναγνωρίζει την εξουσία [α- αρχή (εξουσία)]. Σήμερα που συζητάμε πολύ για άμεση δημοκρατία, για αυτοοργάνωση, και που βλέπουμε τις συνέπειες της εναπόθεσης της συλλογικής αλλά και ατομικής μας μοίρας στα χέρια των λίγων και ανεξέλεγκτων, μη ανακλητών πολιτικών, συνδικαλιστών, διευθυντών, δικαστών που καβαλάνε μια καρέκλα στο όνομα της ψήφου που έλαβαν ή του διορισμού τους και υπηρετούν συμφέροντα άλλα από αυτά για τα οποία υποτίθεται πως εκλέχτηκαν, σήμερα γίνεται όλο και πιο βαθιά και συνειδητά αντιληπτή η ανάγκη αυτοοργάνωσης, αυτοδιεύθυνσης, αυτοδιάθεσης ως ο μόνος δρόμος που εγγυάται την ύπαρξη και την επικράτηση της υγιούς κοινωνίας έναντι της βίας, της αυθαιρεσίας και της αγριότητας της εξουσίας που δεν γνωρίζει όρια. 

Σήμερα το να είσαι αναρχικός δεν σημαίνει παρά να προστατεύεις τη ζωή σου και τη ζωή του κοινωνικού συνόλου από την απύθμενη βία που έχει εξαπολύσει εναντίον μας το σύστημα εξουσίας, το κράτος σε όλες του τις εκφάνσεις, μέσα απ' όλες του τις δομές: κοινοβούλιο, δικαστήρια, αστυνομία, διοίκηση. Αποδεικνύεται δε, μέσα από τη μακρά νεοελληνική ιστορία, πως δεν είναι τόσο θέμα προσώπων, πως μια εναλλαγή τους στις ίδιες καρέκλες δεν διασφαλίζει τίποτα, αν δεν αλλάξουν οι δομές της κοινωνικής οργάνωσης. Πρόσφατα είδαμε όλο το συνδικαλιστικό εσμό να καταρρέει, να μην τηρεί ούτε τα προσχήματα, να ξεπουλά τη βάση.

Η Πατρίδα από την άλλη, είναι μια έννοια που φορτίζεται ανάλογα την εποχή, το πλαίσιο, τα συμφραζόμενα, αλλά που σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την εθνολατρεία ή εθνοκαπηλεία, τον εθνικισμό και τα λοιπά εθνικοκεντρικά. Αντίθετα, έχει μια πιο γενική, φιλοσοφική, συναισθηματική διάσταση, πέρα από την πολιτική. Πολλοί μεγάλοι, αδιαμφισβήτητοι επαναστάτες  αλλά και προοδευτικοί φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, ποιητές, συγγραφείς, αναφέρθηκαν σε αυτήν, το έργο τους εδράζεται επάνω στο σώμα της.

 

Ο υπέροχος Άρης Βελουχιώτης, στο διάσημο Λόγο στη Λαμία:

" Ποιος είναι λοιπόν πατριώτης; Αυτοί ή εμείς; Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και τρέχει να βρει κέρδη σ' όποια χώρα υπάρχουνε τέτοια. Γι' αυτό δε νοιάζεται κι ούτε συγκινείται με την ύπαρξη των συνόρων και του κράτους. Ενώ εμείς, το μόνο πού διαθέτουμε, είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει, οπού βρει κέρδη, δε μπορούν να κινηθούν και παραμένουν μέσα στη χώρα που κατοικούμε. Ποιος, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του; Αυτοί που ξεπορτίζουν τα κεφάλαια τους από τη χώρα μας ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ;"

O Άρης, σοφός, αυθόρμητος, βαθιά συναισθητικός, χρησιμοποιεί τις λέξεις όπως "κράτος" με τη λαϊκή έννοια, όπως τις βιώνει ο λαός, και όχι την επιστημονική που δεν θα είχε κανένα νόημα σε μια τέτοια ομιλία. Ο Άρης απέδειξε στο τέλος, με την απόφαση να μην παραδώσει τα όπλα και να μην υποταχθεί στις εντολές του κόμματος, πως έβαζε πάνω από την κομματική εξουσία αυτό που γνώριζε ως σωστό, αληθινό και δίκαιο, μέσα από την συσσωρευμένη αγωνιστική εμπειρία του χρόνων επάνω στα βουνά. 

 

Από την ποίηση του Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα, που δολοφονήθηκε από τους φαλαγγίτες του Φράνκο, αναδύονται τα αρώματα του τόπου του, διάχυτα σε όλο το έργο του. Να τι γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης, ως ανταποκριτής της εφημερίδας "Καθημερινή", λίγο καιρό μετά τη δολοφονία του ποιητή, σε εκτενές άρθρο. (πηγή: αρισμαρί)

"Είχα γνωρίσει τον Λόρκα  ένα βράδυ, σε μια σάλα του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης. Είχε οργανώσει ένα ερασιτεχνικό θίασο από φοιτητές και παρίστανε τη βραδειά κείνη ένα "Μυστήριο" του Καλδερόν. Νεώτατος, τσιγγάνικη ομορφιά, ανησυχία και δύναμη. Έλαμπε. Ωνειροπολούσε μιαν πνευματική αναγέννηση της πατρίδας του, σύμφωνα με τις παραδόσεις της ράτσας του. 

[...]

Είχε γεννηθεί στη Γρανάδα το 1898, σπούδασε νομικά, μα τα παράτησε και ρίχτηκε στη ζωγραφική, στη μουσική, στην ποίηση. 

[...] 

Λάτρευε τα λαϊκά τραγούδια, την τέχνη του λαού και την παράδοση. Ήξερε ένα απλούστατο πράγμα που τόσο συχνά ξεχνούν οι συντηρητικοί και οι επαναστάτες:

Για να προχωρήσει μια ράτσα πρέπει ν` ακολουθήση τον δρόμο τον εδικό της, που τον έχουν πια χαράξει χιλιάδες γενεές. Δηλ. ν` ακολουθήσει την παράδοση.

Μα ακολουθάει πιστά την παράδοση μονάχα όποιος την ξεπερνάει. Όποιος δημιουργεί νέα πραγματικότητα δηλ. νέα παράδοση.

Όλη η ποίηση του Λόρκα έχει τις ρίζες της στην ισπανική παράδοση και συνάμα φέρνει νέα, μοντέρνα στοιχεία και φόρμες τολμηρότατες."

 

Νίκος Καζαντζάκης: Αναφορά στον Γκρέκο:

Η επιστροφή του Ασώτου

"Ενας άνθρωπος, όταν, ύστερα από πολλά χρόνια αγώνα και περιπλάνηση στην ξενιτιά, γυρίσει στην πατρίδα κι ακουμπήσει στις πατρικές πέτρες και σβαρνίσει γύρα του με τη ματιά, τα γνώριμα πυκνοκατοικημένα από ντόπια πνέματα και παιδικές θύμησες και νεανικές λαχτάρες τοπία, τον κόβει ξαφνικά κρύος ιδρώτας.

Η επιστροφή στο πατρικό χώμα ταράζει την καρδιά μας· σαν να γυρίζουμε από ανομολόγητες περιπέτειες σε ξένους απαγορεμένους τόπους, και ξάφνου πέρα στην ξενιτιά νιώθουμε βάρος στην καρδιά, τι γυρεύουμε εδώ με τους χοίρους και τρώμε βελάνια, κοιτάζουμε πίσω απ” όπου φύγαμε κι αναστενάζουμε, θυμούμαστε τη ζεστασιά, την καλοπέραση, τη γαλήνη, κι επιστρέφουμε, σαν τον άσωτο υιό, στο μητρικό κόρφο. Σε μένα πάντα η επιστροφή αυτή μου “δινε μια κρυφή ανατριχίλα, πρόγεψη σαν να “ταν θανάτου, θαρρείς και γύριζα ύστερα από τα κονταροχτυπήματα και τις ασωτείες της ζωής στο μακροπόθητο πατρικό χώμα. Θαρρείς κι υπόγειες σκοτεινές δυνάμες, που δεν μπορείς να τους ξεφύγεις, σου μπιστεύτηκαν να εκτελέσεις ορισμένη παραγγελιά και τώρα που γυρίζεις, αυστηρή φωνή ανεβαίνει από το μεγάλο σπλάχνο της γης σου και σε ρωτάει: «Έκαμες αυτό που σου μπιστεύτηκα; Δώσε λογαριασμό!»

Άσφαλτα κατέχει η χωματένια αυτή μήτρα την αξία του κάθε παιδιού της· κι όσο ανώτερη η ψυχή που έπλασε, τόσο και δυσκολότερη της αναθέτει εντολή: να σώσει τον εαυτό του ή τη ράτσα του ή τον κόσμο· από την πρώτη, τη δεύτερη, την τρίτη εντολή που σου αναθέτει διαβαθμίζεται η ψυχή σου.

Είναι φυσικό τον ανήφορο τούτο, που έχει χρέος να πάρει η ψυχή, να τον ξεκρίνει. Κάθε άνθρωπος χαραγμένο βαθύτερα. Απάνω στα χώματα όπου γεννήθηκε. Τα χώματα αυτά που σ” έπλασαν βρίσκουνται σε μυστική επαφή και συνεννόηση με την ψυχή σου· όπως οι ρίζες ξαποστέλνουν στο δέντρο την κρυφή προσταγή ν' ανθίσει και να καρπίσει, για να δικαιωθούν οι ρίζες και να φτάσουν στο τέρμα της πορείας τους, όμοια τα πατρικά χώματα αναθέτουν δύσκολες εντολές στις ψυχές που γέννησαν θαρρείς χώματα και ψυχή πως είναι από την ίδια, ουσία κι επιχειρούν την ίδια έφοδο· κι η ψυχή είναι μονάχα η ακρότατη νίκη.

Να μην αρνιέσαι τη νιότη σου ως τα βαθιά γεράματα, να μάχεσαι σε όλη σου τη ζωή να μετουσιώσεις σε κατάκαρπο δέντρο την εφηβική σου άνθηση, αυτός, θαρρώ, είναι ο δρόμος του ολοκληρωμένου ανθρώπου.

Η ψυχή ξέρει πολύ καλά, κι ας κάνει πολλές φορές πως το ξεχνάει, πως έχει να δώσει λόγο στα πατρικά χώματα, δε λέω πατρίδα, λέω πατρικά χώματα· τα πατρικά χώματα είναι κάτι βαθύτερο, πιο σεμνό και λιγομίλητο, καμωμένο από τριμμένα παμπάλαια κόκαλα..."

*****

Αναρχισμός και πατριωτισμός δεν είναι ασυμβίβαστες έννοιες, ο αναρχισμός θεωρούμενος ως άρνηση της βίας της εξουσίας, και ο πατριωτισμός θεωρούμενος ως έδραση σε μνήμες τόπων και τρόπων. Αντίθετα, η "πατρίδα", τα "τριμμένα παμπάλαια κόκαλα", η παράδοση, "τα πεζούλια μας", με ένα λόγο η μνήμη είναι ο μεγάλος εχθρός της εξουσίας, γι αυτό η έννοια της "πατρίδας" όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο χειραγώγησης, από ζωντανή, εναργής μνήμη μετατρέπεται σε νεκρό απολίθωμα, σε λατρευτικό είδωλο, σε στατική εικόνα, ακριβώς επειδή η δύναμή της είναι τεράστια. Πατρίδα είναι οι εργατικοί αγώνες, οι επαναστάσεις, η ιστορία των τόπων, που είναι η ιστορία των ανθρώπων και των πραγμάτων. Πιασμένοι στη συνέχεια αυτού του νήματος, είμαστε πολύ δυνατοί. Αποκομμένοι από αυτό, όταν μας παραμένει άγνωστο, δεν υπάρχουμε. 

από Κεράσια και Κρίνοι