ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταγγέλλουν το μιλιταριστικό θεσμό των μαθητικών παρελάσεων και απέχουν από αυτές. Καταγγέλλουν την προσπάθεια του κράτους να συνδέσει το σχολείο με τα εθνικιστικά και φιλοπόλεμα κηρύγματα του παρελθόντος και να μετατρέψει τους μαθητές σε υπάκουα στρατιωτάκια. Ο αριθμός των ανθρώπων που εναντιώνονται στην ισοπεδωτική ομοιομορφία και την άβουλη υπακοή των μαθητών σε παραγγέλματα, που καλλιεργούνται μέσα από αυτό τον αναχρονιστικό θεσμό, αυξάνεται σημαντικά. 

Αντιδράσεις υπάρχουν και για τις στρατιωτικές παρελάσεις. Η κυβέρνηση μάλιστα λόγω οικονομικής κρίσης αποφάσισε να μη συμμετέχουν μηχανοκίνητα τμήματα στις παρελάσεις αφού το κόστος τους υπολογίζεται ότι ανέρχεται στα 7.000.000 €.

Στρατιωτικές παρελάσεις
«Το επιχείρημα για την περικοπή κονδυλίων στις στρατιωτικές παρελάσεις έχει οικολογικό και δημοσιονομικό περιεχόμενο. Πέραν τούτου υπάρχει κι ένα επιχείρημα εντελώς ιδεολογικό εναντίον αυτής της εκδήλωσης, η οποία με στοιχειώδους όρους μπορεί να χαρακτηριστεί αναχρονιστική, ψυχροπολεμική, μία εκδήλωση η οποία αναπαράγει μιλιταριστικά αντανακλαστικά σε μια κοινωνία που αφενός πλέον δεν τα έχει ανάγκη, αφετέρου ξύνει πληγές ενός αυταρχικού παρελθόντος», επισημαίνει στο tvxs.gr ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο), ο κ. Χριστόπουλος, ο οποίος προσδίδει «εξαιρετικά κρίσιμο συμβολισμό» στην προοπτική της κατάργησης των παρελάσεων:
«Παρελάσεις στην Ευρώπη δεν υπάρχουν. Υπάρχουν στα κράτη που έχουν ένα δύσκολο παρελθόν ή ένα συμπλεγματικό «παρών», αναφέρει ο κ. Δημήτρης Χριστόπουλος και προσθέτει: «Κατεξοχήν, παρελάσεις βλέπουμε στην Τουρκία, για παράδειγμα, όπου υπάρχει μια λατρεία της σημαίας, και όχι απλώς αυτό αλλά κι ένας μιλιταρισμός κυρίαρχος μέσα στην ίδια την πολιτική ζωή, δηλαδή το πολίτευμα το ίδιο είναι μιλιταριστικού χαρακτήρα. Αποτελεί ζητούμενο για την Ελλάδα σήμερα η αυτοπεποίθηση ότι εν πάσει περιπτώσει είναι μια πολιτική ενότητα ιδανικών και αξιών, και αυτό που ενώνει την πολιτική κοινότητα δεν είναι ο μιλιταρισμός της και ο στρατός της αλλά η στοχοπροσήλωση σε κάποιες αξίες. Και με αυτή την έννοια είναι κρίσιμος ο συμβολισμός. ‘Τι μας ενώνει’, δηλαδή».

Μαθητικές παρελάσεις

Η πρώτη επίσημη μαθητική παρέλαση έγινε το Μάρτιο του 1936. Το θεσμό αυτό, τον εμπνεύστηκε και τον επέβαλε η δικτατορία του Μεταξά. Ο Μεταξάς είχε εντυπωσιαστεί από την ομοιομορφία της χιτλερικής νεολαίας και αποφάσισε να την επιβάλει στην ελληνική νεολαία θέλοντας να μετατρέψει τα σχολεία σε στρατόπεδα και τους μαθητές σε στρατιωτάκια. Θυμίζουμε ότι το 1936 ο Μεταξάς ίδρυσε την ΕΟΝ (νεολαιίστικη φασιστική οργάνωση), στην οποία ήταν όλοι οι μαθητές υποχρεωμένοι να εγγραφούν. Οι παρελαύνοντες μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να υμνούν τον κυβερνητικό επίτροπο της ΕΟΝ και να χαιρετούν φασιστικά το δικτάτορα. Όλες οι επόμενες κυβερνήσεις διατήρησαν αυτό το μιλιταριστικό θεσμό μέχρι σήμερα.

Από τη σκοπιά της παιδαγωγικής
Προφανώς, η μαθητική παρέλαση (και μάλιστα στρατιωτικού τύπου) δεν αντέχει ούτε τη στοιχειώδη κριτική προσέγγιση από οποιαδήποτε σύγχρονη παιδαγωγική σκοπιά. Αφού όλα στην παρέλαση παραπέμπουν σε παιδαγωγικούς αρχαϊσμούς στρατιωτικού τύπου. Γι’ αυτό και όλη η προετοιμασία είναι μια ξεκομμένη δράση στο χώρο του σχολείου. Συναντά τη χαρούμενη αποδοχή των μαθητών/τριών, μόνο γιατί γίνεται «έξω» και αντιμετωπίζεται με την ιλαρότητα ενός παιχνιδιού ρόλων. Έτσι όμως η «εγχάραξη» επιτυγχάνεται πολύ ευκολότερα, αφού οι «συνθήκες πρόσληψης» είναι σχεδόν ιδανικές (μακάρι το  μεγαλύτερο μέρος της καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας να γινόταν «έξω» και με «παιχνιώδη» διδακτική προσέγγιση).

Όμως τι ακριβώς «εγχαράσσεται»;
α) Διαχωρισμός-διακρίσεις: Ξεχωριστά τα αγόρια από τα κορίτσια., αλλά και ψηλοί/ές μπροστά, κοντοί/ές πίσω (ολοφάνερα ακατανόητο). Και κυρίως άξιοι/ες ξεχωριστά -η Ελλάδα της σημαίας-πληβείοι πίσω. Εδώ, συναντάμε και το μεγάλο θέμα της απόρριψης των παιδιών με αναπηρίες. Η εγκύκλιος που επιτρέπει και τη συμμετοχή ανάπηρων στην πράξη περιορίζεται στους/ις σημαιοφόρους και αποτελεί καταφανώς επικοινωνιακό τρικ, που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γενικευτεί, αφού οι απαιτήσεις για τη συμμετοχή στα «παρελαύνοντα τμήματα» δεν σέβονται διόλου τις ιδιαίτερες δυσκολίες και ανάγκες αυτών των παιδιών.

β) Θηριοδαμαστικός παβλοφισμός: Όλοι περπατάνε, μετά από πολύωρη μάλιστα εκγύμναση, με το ίδιο αφύσικο βήμα σαν ρομποτάκια στο ρυθμό που επιβάλλει -παβλοφικά- η σφυρίχτρα ή το «ένα στο αριστερό»
γ) Αγελισμός - ομοιομορφία: συνδέεται με το προηγούμενο όσον αφορά στην κίνηση στο χώρο, αλλά επεκτείνεται και στην ενδυμασία. Την πιο ορατή προσπάθεια υποταγής του ατόμου στη μαζική ομοιομορφία του συνόλου. Τώρα τελευταία, μάλιστα, έχουμε σύνδεση του εθνικοσοσιαλιστικού αυτού κατάλοιπου με το θεσμό της χορηγίας. Συνήθως φροντιστήρια «χορηγούν» μέρος (φουλάρια, γιλέκα, μπερέδες κ.λ.π.) της ενδυμασίας.

δ) Υποβιβασμός του ελεύθερου πολίτη σε υποταγμένο «υπήκοο»: Από ποιο φεουδαρχικό χρονοντούλαπο άραγε βγαίνουν αυτοί οι «επίσημοι» που στέκονται κάθε φορά στην εξέδρα (δεσπότης, στρατηγός, νομάρχης -οι αρχές και εξουσίες του τόπου) επιθεωρώντας με βλοσυρό βλέμμα τους υπηκόους τους, καθώς αυτοί τους «αποδίδουν τιμές» (γιατί άραγε;) στρέφοντας την κεφαλή δεξιά (ενώ ταυτόχρονα κοιτάνε λοξά τη «στοίχισή» τους και ακόμα πιο λοξά τη «ζύγισή» τους);
ε) Κιτς και αισθητική κακογουστιά: Εκτός από τον τρόπο που κινούμαστε και τα ρούχα που φοράμε στην παρέλαση ακούμε και μουσική (δεν υπάρχει τελετουργία χωρίς μουσική υπόκρουση άλλωστε, εκτός από αυτές που απαιτούν πλήρη σιωπή). Και τι μουσική! Στρατιωτικά εμβατήρια (την κακοποίηση, δηλαδή, της όποιας συμφωνικής παράδοσης της Δύσης) που επενδύουν μουσικά κάποια άτεχνα στιχάκια εθνικιστικού κρεσέντου.
στ) Eθνικιστική μονοπολιτισμικότητα: Παρά τα ρητορικά φληναφήματα περί «σεβασμού των πολιτισμικών διαφορών» οι παρελάσεις αποτελούν έναν ακόμη μηχανισμό (τον πιο χοντροκομμένο, ίσως) για την επιβολή είτε της αφομοίωσης είτε της ρατσιστικής απόρριψης και του αποκλεισμού του «διαφορετικού» από την εκπαιδευτική διαδικασία. Οι «καθιερωμένες» πλέον αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα των αλλοδαπών σημαιοφόρων το αποδεικνύουν περίτρανα.

Συνοπτικά,
Η ολοκληρωτική νοοτροπία, ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις, ο μιλιταρισμός, η ψυχολογία μαζικής πειθαρχίας και η αφομοίωση δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με την κατάκτηση της ιστορικής γνώσης και την κριτική προσέγγιση της συλλογικής μνήμης από τους μαθητές.
Μάλλον είναι καιρός να αναρωτηθούμε τι σχολείο θέλουμε. Θέλουμε ένα σχολείο δημιουργίας υποταγμένων συνειδήσεων και ανελεύθερων ανθρώπων που υπακούνε αδιαμαρτύρητα στους εντολοδότες τους ή ένα σχολείο όπου οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα πάντα με κριτική διάθεση, εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα χωρίς να φοβούνται;

Είναι καιρός πια  οι παρελάσεις (μαθητικές και στρατιωτικές) να καταργηθούν και να αντικατασταθούν με ουσιαστικές εκδηλώσεις μνήμης.

Πηγές: tvxs.gr και paremvasis.gr