τα εν οίκω... εν δήμω
Επικοινωνία: peramahalas@gmail.com

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

Κόλντα, ένα έθιμο σε λάθος δρόμο;


Όλοι γνωρίζουμε αυτό το έθιμο ιδιαίτερα όμως οι μεγαλύτεροι (άνω των 40) γιατί το πρόλαβαν πιο αυτούσιο και χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες ετοιμασίες. Τα κυριότερα εξαρτήματα  η τοπούζα, ένα λεπτό ξύλο με χοντρό κεφάλι με το οποίο χτυπούσαν τις μεγάλες ξύλινες αυλόπορτες για να τους ανοίγουν οι νοικοκυρές, το φαναράκι για τα χρόνια που δεν υπήρχε φωτισμός, το ταγάρι ή ο τρουβάς για τα κεράσματα και βέβαια η παρέα. Οι νοικοκυρές από την άλλη φρόντιζαν να προμηθευτούν τα κεράσματα: καραμέλες, αποξηραμένα σύκα, μανταρίνια, σοκολατάκια και παλιότερα ξυλοκέρατα ή χαρούπια.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της παραμονής των Χριστουγέννων μια λέξη αντηχούσε πάνω από το χωριό: κοοόλντα!*  Τα σοκάκια γέμιζαν φωνές, ευχές και κάλαντα. Οι νοικοκυρές στο πόδι περίμεναν έχοντας τα κεράσματα δίπλα στην πόρτα για να γλιτώνουν το πηγαινέλα. Με το πρώτο φως της ημέρας οι φωνές λιγόστευαν και ακούγονταν μόνο οι φωνές των μικρότερων παιδιών που δεν μπορούσαν να ξυπνήσουν πολύ νωρίς ή φοβόντουσαν το σκοτάδι. Μετά ξεκινούσε η καταμέτρηση των κερασμάτων. Τόσες καραμέλες, τόσα σύκα, τόσα μανταρίνια. Υπήρχε και ανταγωνισμός  «εγώ έχω περισσότερες καραμέλες η περισσότερα σύκα κλπ». Και ήταν όλα τόσο νόστιμα αφού τα γεύονταν μόνο στις γιορτές.
Με τον καιρό το έθιμο άρχισε να μεταμορφώνεται. Οι παρέες άρχισαν να ανάβουν φωτιές στους γύρω λόφους και να μένουν εκεί όλη τη νύχτα διασκεδάζοντας και φωνάζοντας κάπου κάπου κόλντα. Έτσι σήμερα το έθιμο κατέληξε να έχει αυτή τη μορφή. Μέχρι εδώ καλά. Επειδή όμως οι παρέες συναγωνίζονται για το ποια θα έχει τη μεγαλύτερη φωτιά και η φωτιά χρειάζεται πολλά ξύλα, αρχίζουν να συγκεντρώνουν ξύλα από το Σεπτέμβριο τα οποία κόβουν από το περιαστικό δάσος προκαλώντας μια μεγάλη καταστροφή. Αλλά έχει και χειρότερα. Κάποιοι προκειμένου να δυναμώσει η φλόγα της φωτιάς ρίχνουν καμένα λάδια, πετρέλαιο και ελαστικά αυτοκινήτων, με αποτέλεσμα το χωριό να καλύπτεται από ένα σύννεφο διοξινών και άλλων επικίνδυνων για την υγεία μας ουσιών. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να κλέβουν ξύλα και πετρέλαιο από τα σπίτια.
Μήπως είναι καιρός πια να σταματήσει αυτή η τροπή που πήρε το έθιμο;

*Υ.Γ Κόλντα: Κάποιοι λένε ότι βγαίνει από τα κάλαντα και μπορεί να είναι το σωστό. Επειδή όμως αυτό το έθιμο υπάρχει και σε άλλες περιοχές, της Δυτικής Μακεδονίας περισσότερο, διάβασα ότι η λέξη αυτή σημαίνει στα βλάχικα «ζέστη». Έτσι έκανα τον εξής συλλογισμό. Παλιά έρχονταν στο χωριό μας Βλάχοι με τα κοπάδια τους να περάσουν το χειμώνα. Μαζί τους όμως έφεραν και αυτό το έθιμο και παραμονή των Χριστουγέννων γυρνούσαν στο χωριό φωνάζοντας κόλντα αναζητώντας δηλαδή κάποια ζεστασιά. Οι κάτοικοι τους άνοιγαν και τους έδιναν τα κεράσματα. Και πιθανόν έτσι να καθιερώθηκε.

3 σχόλια:

  1. hermes ενταξει το ξεφτυλισαμε το θεμα.
    λες για μεγαλη καταστροφη στο δασος.καλα πλακα με κανεις? (το λεω και σαλονικιοτικα)!
    10 φωτιες ποσα ξυλα να κοβουν ποια?και μιλαμε για μια φορα το χρονο.ε δεν ειναι δα και η συντελια του κοσμου.
    μου θυμισες ευαγγελατο σε στυλ τοξινες βρεθηκε στο μητρικο γαλα η επιστημονες αποδυκνιουν οτι το νερο δεν κανει καλο και κατι τετοια κουφα που πετανε κατα καιρους στα καναλια.
    νομιζω οτι πρεπει να το αλλαξεις το κειμενο γιατι δεν εχει καμια βαση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τόλη φαίνεται ότι δε γνωρίζεις καλά το θέμα. Το περιαστικό δάσος του χωριού μας τα τελευταία χρόνια άρχισε να φουντώνει επειδή μειώθηκε η κτηνοτροφία. Όμως τα παιδιά των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και του Γυμνασίου-Λυκείου από το Σεπτέμβριο μέχρι τα Χριστούγεννα κόβουν δέντρα και πραγματικά γίνεται μεγάλη καταστροφή.
    Βέβαια δε γνωρίζεις ότι έχει ενημερωθεί το Δασαρχείο Αρναίας και ότι έχουν γίνει ενέργειες από το χωριό μας να βρεθεί μια λύση χωρίς να επηρεαστεί το έθιμο. Επικρατέστερη λύση είναι να δωθούν μερικές μερίδες ξύλα από το Δασαρχείο ή να τις αγοράσει ο Δήμος. Γιατί δεν έγινε ακόμα δεν το γνωρίζω. Πάντως αν συνεχιστεί αυτό δε θα μείνει πουρνάρι για πουρνάρι. Και τα άτιμα αργούν πολύ να μεγαλώσουν!
    Με αυτή τη λογική ότι με μια φορά δε χάθηκε κι ο κόσμος φτάσαμε σ' αυτό το χάλι με το περιβάλλον.
    Μάλλον δεν ξέρεις ότι μια χρονιά μαύρισε το χιόνι στις γειτονιές κοντά στις φωτιές από τα καμμένα ελαστικά και τα καμένα λάδια. Όλη αυτή η μαυρίλα κατακάθεται στα σπίτια στις αυλές και γεμίζει τους μπαξέδες διοξίνες. Ίσως η ντομάτα που τρως το καλοκαίρι να μην είναι και τόσο αθώα.
    Έχει δίκιο ο Νίκος που σου λέει να μη βιάζεσαι να απαντήσεις. Και φαντάζομαι να συμφωνείς ότι δε γίνεται να αλλάζουν οι αναρτήσεις επειδή κάποιοι έχουν διαφορετική άποψη.
    Άλλωστε σόμπορο κάνουμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. μου φαινεται πολυ περιεργο να μιλαμε για μεγαλη καταστροφη επειδη βαζουμε 10 φωτιες μια φορα το χρονο.ενταξει ειναι τοσο μεγαλη η οικολογικη καταστροφη παω πασο.
    το οτι κανουμε σομπορο δεν σημαινει οτι λεμε και ανυποστατα πραγματα.δεν το λεω για το συγκεκριμενο αρθρο αλλα γενικα

    ΑπάντησηΔιαγραφή